Linux Nedir? Linux Tarihçesi ve Temel Linux Komutları
Linux nedir?
Linux nedir sorusundan önce bilmemiz gereken şey işletim sisteminin ne olduğudur. Peki işletim sistemi nedir? Aslında en basit haliyle anlatmak istersek bilgisayarlarda ya da telefonlarda işlem yapılmasını sağlayan sistemler diyebiliriz. Linux da açık kaynak kodlu, UNIX tabanlı, Linux çekirdeğine dayalı, herkesin indirip kullanabileceği hatta aslında herkesin kendi versiyonlarını ve dağıtımlarını çıkarabileceği, ücretsiz bir işletim sistemidir.
Ayrıca Android işletim sistemi de Linux çekirdeği üzerinde çalışmaktadır. Bu nedenle mobil cihazlarda da kullanıyoruz.
Linux tarihçesi ve amacı:
Linux 1991 yılında ismi ilk geliştiricisi olan Linus Torvalds adlı bir Fin üniversite öğrencisi tarafından, daha eski işletim sistemlerinden birisi olan UNIX’in mimarisine ve POSIX standartlarına uygun bir şekilde sıfırdan yazılmaya başlanmıştır. Linux Vakfı çatısı altında geliştirilen bir yazılım projesidir.
Linux’tan önce, 1984 yılında ise yine aynı prensiplere dayanarak bir işletim sistemini özgür yazılım projesi olarak geliştirmek isteyen Richard Stallman, GNU Projesi adı verdiği işletim sistemi geliştirme projesi araçları hazır ama çekirdek yazılımı eksikti. 1992 yılında Linus Torvalds geliştirdiği çekirdek yazılımı ile katkıcının desteğini alabilmek adına özgür yazılım olan GNU Genel Kamu Lisansı ile yayınlama kararı aldı. Böylelikle bu iki ayrı proje birbirinin eksik kalan yanlarını tamamlamış oldu ve tam bir işletim sistemi olarak sunulabilir hale geldi. Ardından 1994 yılında GNU bülteninde “Özgür UNIX Benzeri” olarak duyuruldu. 1995 yılında ise ticari alanda da kullanılmaya başlandı.
Bu olay Linux için en önemli kırılma noktası oldu. Sonrasında dünya genelinden pek çok gönüllü uzmanın katkısını almayı başardı.
Neden tercih edilmeli?
2000’li yıllardan sonra internetin gerek evlere gerek işletmelere kadar yaygınlaşmasıyla geniş internet alt yapısına ve farklı özellikteki ağ cihazlarına olan ihtiyaç artış gösterdi. Burada da Linux’un sınırsızca özelleştirilebiliyor olması ve ücretsiz sunulması üreticiler tarafından fazlasıyla tercih edilmesine neden oldu.
Bunun yanında güvenlik açısından baktığımızda; virüslere, kötü amaçlı yazılımlara ve çökmelere karşı koruma sağlayan çeşitli güvenlik seçeneklerini desteklemesinin bize artısı var.
Açık kaynaklı bir sistem olduğu için kaynak koduna erişim ile lisansa uygun olarak inceleyebilir değiştirebilir bu değişiklikleri yayınlayabilirsiniz. Linux’un neredeyse bütün popüler programlama dillerini destekliyor olması da bize yarar sağlar.
Linux dosya sistemi yapısı:
Genel olarak bütün Linux versiyonlarında File System’i açtığımızda ortak olarak gördüğümüz birkaç klasöre bakalım:
- bin = İçerisinde kullanıcının çalıştırdığı komutlar mevcuttur. Aslında komut dediklerimiz de birer programdır.
- sbin = Aynı bin klasöründe olduğu gibi burda da sistemlerin çalıştırdığı daha çok root kullanıcısı tarafından çalıştırılabilen komutları ve programları içerisinde bulundurur.
- dev = Donanım dosyalarını kapsar.
- etc = Burada konfigürasyon dosyaları yani ayar dosyaları (DNS ayarı gibi) içerisinde bulundurur.
- var = Devamlı değişen dosyalar ( log,tmp, gibi dosyalar) içerisinde vardır.
- tmp = Geçici dosyalar bulunur.
- home = En önemli klasörlerden biridir. Kullanıcıların klasörleri burada bulunur.
- proc = Genelde sistemin işlettiği süreçlerin bilgilerini içerisinde depoladığı bir klasördür.
Temel Linux komutları:
1. Genel dosya komutları:
- ls: Aktif klasördeki bütün dosyaları listeler.
- cd: Dizinler arasında geçiş yapmayı sağlar.
- mkdir: Yeni klasör oluşturmak için kullanılır.
- rm: Oluşturduğumuz dosya veya klasörü silmeye yarar
- cp: Belirtilen bir dizini veya dosyayı istenen dizine kopyalamak için kullanırız.
- cat: Dosyaya girdi yönlendirir.
- touch: Bir dosya yaratmak için kullanılır.
- mv: Dosya sistemi üzerinden dosya veya dizinlleri taşımak için kullanılır.
2. Genel sistem komutları:
- exit: Terminalden veya olduğumuz durumdan çıkış yapmamızı sağlar.
- clear: Terminal ekranını temizler.
- pwd: Bulunan dizini ekrana yazdırır .Yani hangi dizinin içindeysek onu gösterir
- history: Geçmiş komutlarımızı gösterir.
- man: Belirtilen komutun nasıl kullanılacağını gösterir.
- hostname: Host’un veya ağın adını gösterir.
- cat: İşlemci bilgisini gösterir.
Sonuç:
Bu yazımızda Linux’un tarihçesinden ve temel terminal komutlarından bahsettik. Dahası için takipte kalın. İyi günler dileriz.